رنجور شدن اوستاد به وهم

 گلیم کشاندن: گلیم دو گونه بوده است یکى آن که از پشم یا مو بافته می شد و مى‏پوشیدند.

          گر نباشد اسب خر بس مرکبم             ور نیابم خزّ در پوشم گلیم‏

(دیوان ناصر خسرو، مینوى، محقق، ص 195)

و دیگرى فرش زیر انداز، و در این بیت به معنى نخست است. (چون خود را بیمار مى‏پنداشت در رفتن، پوشش خویش را که گلیمى بود با خود مى‏کشاند.)

حال جستن: احوال پرسیدن.

چون طشت از بام افتادن: یعنی بیچاره شدم، این ترکیب در مثنوی به معنی رسوا شدن هم به کار رفته است.

احتراق: سوزش، سوختن (از تندى تب).

لاش: لا شى‏ء. بى‏هوده.

غَر: قحبه، روسپی وبدکاره.

تغیّر: دگرگونى حال.

اِرتجاج: لرزیدن، رعشه ولرزش.

گُرم: اندوه، غم.

رهیدن: جان به در بردن.

مه تو رهى مه آینه‏ات: (نفرین گونه‏اى است) نه تو بمانى نه آینه‏ات.

عَنَت: یعنی گناه.

این: (خطاب عدو) دشمن تو سزاوار چنین خطابى.

تو را این می سزد: یعنی وظیفه توست یا این کار درست است وباید انجام بدهی.

( 1563) استاد از وهم و ترس بدنش سست شده از جاى خود بلند شده و رفت‏. ( 1564) در بین راه از زن خود خشمگین بود که محبتش نسبت بمن کم است من باین حال بودم و او هیچ از حال من نپرسید. ( 1565) مرا از پریدگى رنگم آگاه نکرد شاید مى‏خواهد از ننگ من خلاص شود. ( 1566) زن من مست جلوه حسن خویش بوده و بى‏خبر است که طشت من از بام افتاده‏. ( 1567) استاد بخانه آمده در را بتندى گشود و کودکان نیز در عقب او بودند. ( 1568) زنش گفت جانت بدى نبیند چطور امروز زود آمدى خیر باشد انشاء اللَّه‏. ( 1569) گفت مگر کورى رنگ و حال مرا ببین که بیگانگان بحال من زارى مى‏کنند. ( 1570) و تو میان خانه از بغض و نفاقى که دارى حال مرا نمى‏بینى که دارم مى‏سوزم‏. ( 1571) زن گفت آقا چیزیت نیست خیال شما را گرفته‏. ( 1572) گفت اى زن باز لجاجت را شروع کردى نمى‏بینى که حال من چگونه تغییر کرده و همى‏لرزم‏. ( 1573) اگر تو کور و کر شده‏اى تقصیر من چیست؟ من اکنون در رنج و اندوه بوده و دل تنگ هستم‏. ( 1574) زن گفت الآن آئینه را مى‏آورم تا بدانى که من گناهى ندارم‏. ( 1575) گفت برو نه تو با من سازش دارى نه آئینه‏ات و همیشه با من سر بغض و کین و لجاجت دارى‏. ( 1576) برو رختخواب مرا پهن کن تا بخوابم زیرا سرم سنگین شده‏. ( 1577) زن قدرى خود دارى کرد ولى مرد باو بانگ زد که اى دشمن جان زود باش رختخواب مرا باز کن‏.